Centrum Sztuki Galeria EL ponownie uzyskało dofinansowanie w ramach Programu Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku p.n. „Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej – 2023”, na konserwację kolejnych czterech form przestrzennych.

Do konserwacji wybrane zostały obiekty z realizacji grupowej Alei Tysiąclecia – grupy form najbardziej zintegrowanej z otoczeniem i wypełniającej postulaty jego kształtowania. Autorami form, wybranych do konserwacji, są: Juliusz Woźniak, Marian Bogusz, Gerard Kwiatkowski i Artur Brunsz.

Zadanie przewiduje konserwację 4 form przestrzennych, wykonanych z metalu, powstałych w 1965 r. podczas Biennale Form Przestrzennych w Elblągu. Formy te należą do zespołu otwartej Galerii, składającego się z kilkudziesięciu obiektów, który w miejskiej tkance Elbląga stanowi integralną całość historyczną i urbanistyczną. Zespół ten jest jedynym w kraju na taką skalę tego rodzaju dziedzictwem kulturowym i fenomenem, upamiętniającym podjęty w latach 60. eksperyment realizacji utopii międzyklasowej współpracy między artystami i klasą robotniczą.

Posiadanie własnej kolekcji rzeźby w przestrzeni publicznej stanowi dla Elbląga walor wyróżniający go spośród innych miast polskich. Nigdzie indziej w Polsce nie spotkamy rezultatów tak zwartej i konsekwentnie przeprowadzonej koncepcji artystycznej, która opierałaby się przez pół wieku rozwojowi urbanistycznemu miasta. Elbląg dysponuje zatem jednym z najciekawszych w Polsce „produktów kulturalnych” okresu modernizmu. Potwierdza to prestiżowe wydawnictwo Taschen, które w ramach publikacji z 2010 r. „Destination Art” autorstwa Amy Dempsey umieściło elbląską Otwartą Galerię wśród 100 najważniejszych tego typu kolekcji na świecie, która jest jedynym reprezentantem tej części Europy. Wspólna inicjatywa Galerii EL i Zamechu podjęta podczas I Biennale, którego spuścizną jest kilkadziesiąt form przestrzennych, spowodowała, że Elbląg zaczęto łączyć z interesującym eksperymentem organizacyjnoartystycznym, który do dziś jest przedmiotem oraz źródłem refleksji wielu badaczy i stanowi niewyczerpaną inspirację wielu działań artystycznych. Zapoczątkowana w 1965 r. podczas I Biennale Otwarta Galeria rozbudowana została o kolejne formy podczas II i III Biennale (podczas II Biennale – powstało 5 form, podczas III – 1 forma), a także w latach późniejszych o kolejne nowe realizacje: podczas pleneru „What now?” z 1986 roku (4 nowe obiekty) czy działalności Galerii EL w okresie ostatnich 10 lat i pobytom rezydencyjnym artystów w Elblągu (powstało 9 nowych rzeźb).

Sprawowanie opieki konserwatorskiej nad kilkudziesięcioma obiektami rozsianymi w przestrzeni miasta jest nie lada wyzwaniem i rodzi szereg trudności. Wszystkie formy przestrzenne narażone są stale na czynniki zewnętrzne, pogodowe. W efekcie ich kondycja wymaga – ze strony właściciela zbioru, którym jest Urząd Miasta Elbląga i sprawującej nad nim opiekę merytoryczną Galerii EL – stałego nadzoru i poddaniu rewitalizacji każdej z nich co kilka lat. Stąd też prace konserwatorskie i rewitalizacyjne są przedmiotem niniejszego projektu.

Do każdej formy opracowany został program prac konserwatorskich. Prace konserw. obejmować będą, m.in.:
–Odsłonięcie bezpośrednio stykających się z gruntem powierzchni obiektów w celu określenia stopnia zniszczenia lub zagrożenia korozją. Działanie to umożliwi podjęcie dalszych działań konserwator. dla miejsc aktualnie niedostępnych.
–Oczyszczenie powierzchni stalowych metodą strumieniowo-ścierną z użyciem odpowiedniego ścierniwa o odpowiedniej granulacji i ciśnienia strumienia sprężonego powietrza. Umożliwia to usunięcie powłok malarskich, wtórnych lakierów, zabezpieczeń oraz produktów korozji.
–Naniesienie na powierzchnię wszystkich elementów zabezpieczenia antykorozyjnego. Przed samym malowaniem obiekt musi być odpylony, odtłuszczony i całkowicie suchy.
– Nałożenie zabezpieczenia powierzchni farbą poliuretanową nawierzchniową. Do poprawnej ochrony stali przed korozją należy użyć farb wysokiej jakości. Farby epoksydowe, mimo wysokiej wytrzymałości mechanicznej, w warunkach zewnętrznych szybciej ulegają degradacji pod wpływem promieniowania ultrafioletowego.
– Wykonanie dokumentacji konserwatorskiej opisowej i fotograf. po zakończeniu prac w wersji drukowanej i na nośniku CD.

W pierwszym etapie zadania wykonana zostanie dokumentacja techniczna remontu i konserwacji wybranych form; zakres czynności obejmować będzie:
– inwentaryzację każdej formy na potrzeby sporządzenia przedmiarów robót,
– sporządzenie dokumentacji remontu,
– wykonanie przedmiarów robót,
– wykonanie kosztorysu inwestorskiego,
– wykonanie specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót.
Dokumentacja techniczna remontu i konserwacji form przeprowadzona zostanie w oparciu o program prac konserwatorskich sporządzony przez dyplomowanego konserwatora dzieł sztuki (dołączony do wniosku), w tym, przede wszystkim, o zawarty w nim wykaz planowanych czynności i zabiegów konserwatorskich z podaniem metod, materiałów i technik. Zadanie sporządzenia dokumentacji technicznej powierzone zostanie firmie, która posiada w tym obszarze zarówno wiedzę, jak i doświadczenie, niezbędne do prawidłowego wykonania pracy. Wykonawca wyłoniony zostanie na etapie realizacji zadania w drodze zapytania ofertowego. Na etapie realizacji zadania dokonana zostanie wycena wartości rynkowej wybranych form; wydany zostanie przez eksperta dokument z fotografią danego obiektu, opisem i podaniem jego wartości rynkowej. W tym etapie przeprowadzona zostanie także procedura nabycia (na okres 5-ciu lat, licząc od dnia zakończenia realizacji zadania) prawa definitywnego do dysponowania terenem, na którym posadowione są wybrane do renowacji formy oraz procedura nabycia do wybranych form praw własności.

W drugim etapie zadania przeprowadzony zostanie remont i konserwacja wybranych form; zakres czynności – w przypadku każdej formy – obejmować będzie, m.in.:
– usunięcie wszelkich powłok zalegających na konstrukcjach stalowych, czyszczenie strumieniowo-ścierne,
– w przypadku formy autorstwa G. Kwiatkowskiego także dodatkowa praca: rekonstrukcja skradzionych w 2003 r. modułów kompozycji,
– malowanie antykorozyjne z zachowaniem bądź przywróceniem pierwotnej kolorystyki.
Remont i konserwacja form przeprowadzona zostanie w oparciu o opracowaną w pierwszym etapie specyfikację techniczną remontu i konserwacji wybranych form, z zachowaniem wytycznych programu prac konserwatorskich, sporządzonego przez dyplomowanego
konserwatora dzieł sztuki. Zadanie powierzone zostanie firmie, która posiada zarówno doświadczenie, jak i zaplecze techniczno-sprzętowe do prawidłowego wykonania prac. Wykonawca wyłoniony zostanie na etapie realizacji zadania w drodze zapytania ofertowego.

W ramach zadania przy każdej formie, zamontowana zostanie tabliczka informująca o zadaniu i źródłach jego dofinansowania wraz z wymaganymi logotypami. Tabliczka zawierać będzie także imię i nazwisko autora formy, rok powstania formy oraz zakres przeprowadzonych czynności konserwatorskich. Chcąc zachować spójność oznakowania całości zbioru Otwartej Galerii
Form Przestrzennych, tabliczki wykonane zostaną na wzór tych, które powstały w 2021 r. podczas projektu „Utworzenie ścieżek dydaktycznych na cele turystyczno-rekreacyjne w Elblągu”, realizowanego przez Urząd Miasta w Elblągu. Tabliczka informacyjna z opisem wykonanym sitodrukiem, umieszczona zostanie na specjalnej bryle z gładkiego, mrozoodpornego betonu architektonicznego o wymiarach 1 m x 0,5 m x 0,5 m. Bryła pełnić będzie zarazem funkcję siedziska. Jej odpowiedni kształt zapewni wyeksponowanie opisu w sposób widoczny i czytelny dla przechodzących osób. Bryła posadowiona zostanie na utwardzonym podłożu o wymiarach odpowiadających jej konstrukcji. Podłoże pod bryłę wykonane zostanie zgodnie z dokumentacją projektową: 10 centymetrowa warstwa betonu podkładowego klasy B12 (C12/15); warstwa podkładowa ułożona na 30 centymetrowej zagęszczonej do ID minimum 0,8 mieszance z frakcji 0-31,5 mm na gruncie rodzimym wyłożonym geowłókniną separacyjną. Na etapie realizacji zadania Galeria EL przeprowadzi procedurę pozyskania zgody na posadowienie przy formach przestrzennych wyżej opisanych brył z tabliczkami.

Posiadanie własnej kolekcji rzeźby w przestrzeni publicznej stanowi dla Elbląga walor wyróżniający go spośród innych miast polskich. Nigdzie indziej w Polsce nie spotkamy rezultatów tak zwartej i konsekwentnie przeprowadzonej koncepcji artystycznej, która opierałaby się przez pół wieku rozwojowi urbanistycznemu miasta. Elbląg dysponuje zatem jednym z najciekawszych w Polsce „produktów kulturalnych” okresu modernizmu. Potwierdza to prestiżowe wydawnictwo Taschen, które w ramach publikacji z 2010 r. „Destination Art” autorstwa Amy Dempsey umieściło elbląską Otwartą Galerię wśród 100 najważniejszych tego typu kolekcji na świecie, która jest jedynym reprezentantem tej części Europy. Wspólna inicjatywa Galerii EL i Zamechu podjęta podczas I Biennale, którego spuścizną jest kilkadziesiąt form przestrzennych, spowodowała, że Elbląg zaczęto łączyć z interesującym eksperymentem organizacyjnoartystycznym, który do dziś jest przedmiotem oraz źródłem refleksji wielu badaczy i stanowi niewyczerpaną inspirację wielu działań artystycznych. Zapoczątkowana w 1965 r. podczas I Biennale Otwarta Galeria rozbudowana została o kolejne formy podczas II i III Biennale (podczas II Biennale– powstało 5 form, podczas III – 1 forma), a także w latach późniejszych o kolejne nowe realizacje: podczas pleneru „What now?” z 1986 roku (4 nowe obiekty) czy działalności Galerii EL w okresie ostatnich 10 lat i pobytom rezydencyjnym artystów w Elblągu (powstało 9 nowych rzeźb). Sprawowanie opieki konserwatorskiej nad kilkudziesięcioma obiektami rozsianymi w przestrzeni miasta jest nie
lada wyzwaniem i rodzi szereg trudności. Wszystkie formy przestrzenne narażone są stale na czynniki zewnętrzne, pogodowe. W efekcie ich kondycja wymaga– ze strony właściciela zbioru, którym jest Urząd Miasta Elbląga i sprawującej nad nim opiekę merytoryczną Galerii EL– stałego nadzoru i poddaniu rewitalizacji każdej z nich co kilka lat. Stąd też prace konserwatorskie i rewitalizacyjne są przedmiotem niniejszego projektu.

Wartość dofinansowania: 132 000 zł
Całkowity koszt inwestycji: 141 000 zł

„Dofinansowano ze środków programu własnego Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku pn. Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej – 2023 pochodzących z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego”